U izdanju Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla obavljena je knjiga prof. dr. Seada Selimovića “UBIJENI I PROTJERANI: Promjene u etničkoj strukturi Bosanskog podrinja od 1991. do 2013. godine pod uticajem rata protiv Bosne i Hercegovine”, Tuzla 2022, 446 str.

Devedesetih godina 20. stoljeća počeo je rat protiv Republike Bosne i Hercegovine. Rat su poveli njezini „susjedi“ i „komšije“: Savezna Republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora) i Republika Hrvatska. Savezna Republika Jugoslavija i Republika Hrvatska odredile su historijske i strateške ciljeve: zauzimanje i uništenje države Bosne i Hercegovine i istrebljenje Bošnjaka. S tim u vezi, planirano je i organizovano sistemsko izvršenje svih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, a posebno zločina protiv mira i zločina genocida, s ciljem potpunog uništenja Republike Bosne i Hercegovine kao države i Bošnjaka kao naroda.

Režimi susjednih država na čelu sa Slobodanom Miloševićem, Franjom Tuđmanom i njihovim poslušnicima, planirali su, pripremali i organizovali agresiju na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bošnjacima, rukovodili i komandovali provođenjem agresije; operativno planirali, pripremali, koordinirali, usmjeravali i preko svojih oficira vodili borbene operacije protiv Republike Bosne i Hercegovine; osiguravali živu silu (starješinski i vojnički kadar), kompletnu logističku podršku (tenkove, transportere, helikoptere, artiljerijsko i pješadijsko naoružanje, radarsko-računarska sredstva, minsko-eksplozivna sredstva, municiju, gorivo i mazivo i druge strateške sirovine; sanitetski materijal; zdravstveno osiguranje i svu drugu vojnu opremu, zatim plate i penzije), te tako neposredno učestvovali u izvršenju genocida i dugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava. Samo u periodu do 31. decembra 1994. godine Savezna Republika Jugoslavija je za izvođenje agresije osigurala 89,4% pješadijske, 73% artiljerijske i 95,1% protivavionske municije.

Savezna Republika Jugoslavija je u Republici Bosni i Hercegovini formirala paradržavnu tvorevinu Srpsku Republiku Bosnu i Hercegovinu (Republiku Srpsku), koja je djelovala u ime Savezne Republike Jugoslavije – u svojstvu de iure i de facto organa i/ili agenta Savezne Republike Jugoslavije, odnosno u svojstvu i za račun i korist Savezne Republike Jugoslavije. Osim toga, Srpska Republika Bosna i Hercegovina (Republika Srpska) bila je samo puki instrument Savezne Republike Jugoslavije, bez ikakve stvarne, političke i vojne samostalnosti, a preko koje je, pored drugih državnih organa, djelovala Savezna Republika Jugoslavija, koja je imala ukupnu i efektivnu kontrolu nad političkim i vojnim rukovodstvom RS-a.

Jedan od strateških ciljeva srpske nacionalističke ideologije, politike i prakse je Bosansko podrinje, kao cjelovit geopolitički prostor, po kome rijeka Drina predstavlja kičmu spajanja teritorija istočne Bosne s Republikom Srbijom, što je i jedan od „strateških ciljeva srpskog naroda u Bosni i Hercegovini“.

U  ovoj knjizi se pod pojmom „Bosansko podrinje“ podrazumjeva područje općina Bijeljina, Zvornik, Bratunac, Vlasenica, Srebrenica, Rogatica, Čajniče, Goražde, Višegrad i Foča.  Cilj ove knjige je da prikaže i objasni promjene u etničkoj strukturi stanovništva Bosanskog podrinja u periodu 1991-2013, koje su se desile pod   utjecajem rata protiv Republike Bosne i Hercegovine i počinjenih ratnih zločina.

Bosansko podrinje je, kao strateški važno područje u planovima i ciljevima agresora, bilo meta napada već od 1991. godine. Na ovaj bosanski teritorij je planirana, pripremana i organizovana agresija i ratni zločini nad Bošnjacima. U Bosanskom podrinju su organizirani logori za Bošnjake, ubijani su civili, vršena su masovna i sistematska silovanja i drugi oblici seksualnog nasilja, ciljano je ubijana i progonjena bošnjačka elita, masovno su protjerivani i deportovani civili, uništavana su kulturna dobra i imovina te rušeni islamski vjerski objekti. U periodu od 1992. do 1995, približno 2,2 miliona ljudi u Bosni i Hercegovini bilo je protjerano iz svojih domova. Poslije rata počeo je povratak, između ostalog, i u Bosansko podrinje. Proces povratka prognanih Bošnjaka tekao je sporo i neorganizirano.

Bosansko podrinje je tipičan primjer kako se ratom, ubistvima, protjerivanjem, silovanjem, zastrašivanjem, odvođenjem u logore, prisilnom mobilizacijom, rušenjem i drugim sredstvima može, drastično promijeniti etnička struktura stanovništva jedne regije. Svakako, ne treba zanemariti ni druge uzroke smanjena broja Bošnjaka u Bosanskom podrinju kao što su sigurnosna situacija, ekonomski položaj, obrazovanje, putna i druga infrastruktura itd.  

Otežavajuća okolnost za povratnike je i činjenica što se u bosanskohercegovačkom entitetu Republika srpska negira bosanski jezik. Zabranjuje se izvođenje nastave na bosanskom jeziku, a jezik se imenuje nepostojećim bošnjačkim jezikom. Time se vrši diskriminacija učenika koji žele da se njihov jezik imenuje bosanski. Osim toga, visoki zvaničnici iz Republike srpske u javnim istupima negiraju državu Bosnu i Hercegovinu i Bošnjake kao narod, što utiče na perspektivu ljudi ovih prostora. Ulice u gradovima Bosanskog podrinja nose nazive ratnih zločinaca iz Drugog svjetskog rata i perioda agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu, grade se biste ratnim zločincima, postavljaju „murali“ ratnih zločinaca, „osveštavaju“ škole i druge državne institucije itd.

Sadržaj i Predgovor knjige možete pogledati ovdje.