Naučni projekat “HISTORIJSKI POGLEDI 2022”,

Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla,

Tuzla, 18. i 19. novembar 2022. godine

Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla je 18. i 19. novembra  2022. godinu održao Naučni projekat “Historijski pogledi 2022” u okviru koje je realizirana Međunarodna naučna konferencija pod nazivom „Obnova nezavisnoti Bosne i Hercegovine – 30. godina poslije. Društveno-politički i privredni kontekst”. Ista je održana u konferencijskoj sali Hotela „Vertigos” u Tuzli.         

            Aktualna pitanja bosanskohercegovačke historije vezana za obnovu nezavisnosti i agresiju na Bosnu i Hercegovinu potrebne su za narod Bosne i Hercegovine, zatim za učenike, studente i sve druge ljude kako bi se svima ukazao više godišnji (hiljadugodišnji) kontinuitet postojanja države Bosne i Hercegovine. Iz tog razloga bilo je potrebno i na ovaj način ukazati na značaj, potrebu i neminovnost očuvanja historije Bosne i Hercegovine u svim njenim fazama kroz koje je prošla kroz historiju. Iz ovih razloga je planirano na Međunarodnoj naučnoj konferenciji „Obnova nezavisnosti Bosne i Hercegovine – 30 godina poslije. Društveno-politički i privredni kontekst”, dodatno dati značaj ovim pitanjima, jer je to potreba historijske nauke, ali i historiografije u cjelini. 

            Godine (2022) navršilo se 30. godina od međunarodnog priznanja nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Nakon provedenog Referenduma održanog 29. februara i 1. marta. 1992. godine, Republiku Bosnu i Hercegovinu je priznalo više evropskih država (Bugarska, Turska, Hrvatska i dr), da bi 6. aprila 1992. godine Bosnu i Hercegovinu priznale zemlje Evropske zajednice, a 22. maja 1992. godine Bosna i Hercegovina je primljena u Organizaciju Ujedinjenih nacija, kao nezavisna i suverena država. Nakon obnove nezavisnosti, Bosna i Hercegovina je prošla kroz četvorogodišnji odbrambeno-oslobodilački rat i agresiju (1992-1995), koja je za posljedicu imala više od 100.000 ljudskih žrtava i ogromne materijalne gubitake. U agresiji na suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu u julu 1995. godine počinjen je genocid nad Bošnjacima Srebrenice, kao najveći zločin počinjen na prostoru Evrope nakon Drugog svjetskog rata.

Rat i agresija na Bosnu i Hercegovinu okončana je Okvirnim sporazumom za mir u Bosni i Hercoegovini, poznatijim kao Dejtonski mirovni sporazum. Dejtonskim mirovnim sporazumom Bosna i Hercegovina je ustrojena  kao država tri konstitutivna naroda i ostalih njenih građana, te dva  entiteta- Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske. Proces provođenja aneksa Dejtonskog sporazuma odvijao se sa brojnim poteškoćama i destrukcijama od strane snaga koje su težile Bosnu i Hercegovinu prikazati nefunkcionalnom i neodrživom državom. Opstruiran je povratak prognanih lica u svoja prijeratna mjesta, obnova zemlje, rad državnih ustanova i svi drugi procesi koji bi Bosnu i Hercegovinu učinili stabilnom i ekonomski prosperitetnom zemljom. Rezultati takvih destrukcija su vidljivi u brojnim društveno-političkim i ekonomskim segmentima života i 30. godina od obnove njene nezavisnosti. Veliko-državne aspiracije i projekti su i danas prisutni i isti predstavljaju kočnicu u razvoju  i izgradnji Bosne i Hercegovine kao stabilne i prosperitetne države.

Stoga je bilo i neophodno, zbog važnosti ovog pitanja, da se historijska nauka, kao i druge naučne discipline bave istim. Jedna od načina jeste obrada zasebnih tematskih pitanja iz društveno-političkog i privrednog života Bosne i Hercegovine od obnove nezavisnosti pa sve do “danas” putem naučne konferencije. Održavanjem naučne konferencije na naznačenu temu, trebalo bi sa naučnog, historijskog, ekonomsko-sociološkog i kulturološkog aspekta dati jednu potpuniju sliku o događajima i procesima vezanim za ovaj period bosanskohercegovačke prošlosti.

 Imajući u vidu naprijed navedeno, te činjenicu da se u navedenom vremenu od 30. godina u Bosni i Hercegovini odvijali složeni društveno-politički i privredni procesi, bitni za njenu opstojnost, ovo pitanje je i bilo predmet valorizacije na Naučnoj konferenciji.

Realizaciju Naučne projekat “Historijski pogledi 2022”, finansijski je podržalo Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke, kao i sponzor BH Telecom.

             Riječ je o Međunarodnoj naučnoj konferenciji visokog nivoa sa međunarodnog učešćem, na kojem je učešće, pored naučnika iz Bosne i Hercegovine, uzeli i vrsni naučnici iz nekoliko evropskih zemalja (Bugarska, Makedonija, Crna Gora). Prije početka naučne konferencije prisutnima se obratio prof. dr. Izet Šabotić, izvršni direktor CIMOSHIS-a i predsjednik Naučno-organizacionog odbora. Moderator konferencije bio je mr. sc. Omer Zulić. Da je riječ o veoma ozbiljnom naučnom sadržaju edukativnog karaktera najbolje potvrđuju broj učesnika za međunarodnu naučnu konferenciju (devetnaest).

Prvog dana je održano predstavljanje izdanja Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla publikovanih u 2022. godini i to:

• Časopis Historijski pogledi, god. V, br. 7 (promotor: prof. dr. Sead Selimović);
• Časopis Historijski pogledi, god. V, br. 8 (promotor: prof. dr. Izet Šabotić);
• UBIJENI I PROTJERANI: Promjene u etničkoj strukturi stanovništva Bosanskog podrinja od 1991. do 2013. godine pod uticajem rata protiv Bosne i Hercegovine, autor, prof. dr. Sead Selimović (promotori: prof. dr. Adnan Velagić i prof. dr. Senaid Hadžić);
• Brčko u period austrougarske uprave (1878-1918): Historijska građa i komentari, autor, mr. Esaf Lević, (promotori: mr. sc. Omer Zulić i mr. Esaf Lević, autor),

Planirana problematika koja je prezentovana na Međunarodnoj naučnoj konferenciji bila je podijeljena u dvije sesije:

Prva sesija

 

1. Prof. dr. Adnan VELAGIĆ, Fakultet humanističkih nauka Univerziteta „Džemal Bijedić”  Mostar, Da li su Milošević i Tuđman zaista željeli podijeliti Bosnu i Hercegovinu? Novi prilozi za proučavanje razgovora u Karađorđevu i Tikvešu 1991. godine.
2. Prof. dr. Senaid HADŽIĆ, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli, Od livanjskog pitanja o (ne)zavisnosti Bosne i Hercegovine do izbornog zakona. Pokušaji/učešće hercegbosanskih vazala u projektu ubijanja/razgradnje države (Livanjski proces).
3. Mr. Sead BANDŽOVIĆ, Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, Disolucija Jugoslavije i značaj odluka Badinterove komisije: referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine 1992. (poslao rad, ali nije prisustvovao konferenciji iz objektivnih razloga).
4. Prof. dr. Izet ŠABOTIĆ, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli, Plan „RAM” u funkciji priprema za agresiju na Bosnu i Hercegovinu, sa posebnim osvrtom na sjeveroistočnu Bosnu.
5. Doc. dr. Mariyana STAMOVA, Institut za balkanistike sa Centrom za trakologiju, Bugarska akademija nauka, Osnivanje nezavisne Republike Makedonije – decenija međunarodnog priznanja (1991-2001) (poslala rad, ali nije prisustvovala konferenciji iz objektivnih razloga).
6. Mr. sc. Sait S. ŠABOTIĆ, Filozofski fakultet Nikšić, JU OŠ „Mileva Lajović Lalatović” – Nikšić, Politička i medijska priprema u Crnoj Gori za izbijanje rata 1992. godine u Bosni i Hercegovini.
7. Dr. sc. Hikmet KARČIĆ, Institut za islamsku tradiciju Bošnjaka, Sarajevo, Presretnuti razgovori 1991-1995: Prilozi za izučavanje genocida nad Bošnjacima.
8. Mr. Hamza MEMIŠEVIĆ, Informativni centar o Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju, Američki teoretičar John Mearsheimer i agresija na Bosnu i Hercegovinu.
9. Prof. dr. Hamza KARČIĆ, Fakultet političkih nauka Univeziteta u Sarajevu, Američki realisti i rat u Bosni i Hercegovini.

Druga sesija

1. Dr. sc. Meldijana ARNAUT HASELJIĆ, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, Ka NATO putu: Od formiranja i ustrojstva ARBiH do OS Bosne i Hercegovine.
2. Doc. dr. Ermin KUKA, mr. Almir GRABOVICA, mr. Alma HAJRIĆ ČAUŠEVIĆ, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, Logori za Bosance i Hercegovce na teritoriji Srbije 1992-1996. u funkciji destrukcije bosanskohercegovačkog društva i države.
3. Prof. dr. Nada TOMOVIĆ, Filozofski fakultet Nikšić, Građanske i reformske snage u Crnoj Gori prema ratu u Bosni i Hercegovini  90-ih godina 20. stoljeća (Nije prisustvovala konferenciji iz objektivnih razloga).
4. Prof. dr. Sead SELIMOVIĆ, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli, Politika destrukcije: Političke strukture bosanskih Srba u funkciji rušenja Republike Bosne i Hercegovine (1992-1995)
5. Doc. dr. Zećir RAMČILOVIĆ, Institut za nacionalnu historiju Skoplje, Sjeverna Makedonija, Odnosi između Republike Sjeverne Makedonije i Bosne i Hercegovine od nezavisnosti do danas (1993 – 2022). (poslao rad, ali nije prisustvovao konferenciji iz objektivnih razloga).
6. Mr. Admir LISICA, Bošnjačka nacionalna fonadacija, Sarajevo, Bosanskohercegovačka diplomatija u uslovima agresije: Trideset godina poslije.
7. Dr. sc. Muamer DŽANANOVIĆ, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, Diskriminacija povratnika u Repuplici srpskoj – nastavak sprovođenja genocidne politike.
8. Dr. sc. Jasmin MEDIĆ, Institut za historiju Univerziteta u Sarajevu, Bošnjaci u RS (1996 – 2018): Politički faktor ili narod pred nestankom?
9. Doc. dr. Izet HADŽIĆ, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli, Odgovornost Međunarodne zajednice za trajnu krizu u Bosni i Hercegovini.
10. Mr. Jasmin JAJČEVIĆ, Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla, Bosna i Hercegovina od 1992. do 1995. godine na stranicama časopisa Historijski pogledi.

Obnova nezavisnosti i period agresije Bosnu i Hercegovinu, predstvalja na neki način dodatno educiranje i podizanje svijesti kod mladih historičara, pa i studenata o važnosti i značaju njihovih utjecaja, ciljeva i pretenzija na Bosnu i Hercegovinu. Naučna konferencija treba da bude podstrek svim budućim historičarima, da kontinuirano prate i održavaju naučne skupove iz historije Bosne i Hercegovine, osobito iz oblasti političkih, društvenih, privrednih, kulturnih i prosvjetnih prilika procesa i utjecaja agresije na Bosnu i Hercegovini. Naučna konferencija treba da podstakne na razmjenu iskustava sa naučnicima iz drugih susjednih zemalja o historijskim procesima u Bosni i Hercegovini, da tragaju i istražuju nove historijske činjenice o tih događajima koji su obilježili historiju Bosne i Hercegovine.

Promocija izdanja Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla publikovanih u 2022. godine, te promocija časopisa “Historijski pogledi” i upoznavanje prisutnih sa njegovom koncepcijom, sadržajem i značajem za modernu i savremenu historiju, važan je i bitan faktor predstavljanja rada i aktivnosti Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla u proteklom periodu.

 

Naučna manifestacije “HISTORIJSKI POGLEDI 4”,

Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla,

Tuzla, 19. i 20. novembar 2021. godine

 

Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla je 19. i 20. novembra  2021. godinu održao Naučnu manifestaciju “Historijski pogledi 4” u okviru koje je realizirana Međunarodna naučna konferencija pod nazivom „Bosna i Hercegovina i Drugi svjetski rat – 80. godina poslije. Objektivizam ili revizionizam“.Ista je održana 19 i 20. novembra 2021. godine u konferencijskoj sali Hotela „Vertigos“ u Tuzli.

Međunarodna naučna konferencija je održana s ciljem podsjećanja na uzroke i posljedice Drugog svjetskog rata po Bosnu i Hercegovinu, obnovu njene državnosti (zasijedanja ZAVNOBiH-a), te istraživanju Drugog svjetskog rata, sa pozicije objektivizma ili revizionizma. Drugi svjetski rat bio je vojni sukob između članica sila Osovine (Trojnoga pakta) – Njemačke, Italije i Japana te njima pridruženih saveznika: Mađarske, Rumunije, Bugarske, Finske, Srbije, NDH i dr., i Saveznika – SSSR-a, SAD-a, Velike Britanije i Francuske te zemalja koje su im se pridružile: Kanade, Australije, zemalja Latinske Amerike i drugih. Rat je trajao od 1. septembra 1939. do 2. septembra 1945. U njemu je sudjelovala 61 od ukupno 67 svjetskih država, a sam rat vodio se na teritoriji 40 država.

Od približno 110 miliona ljudi, sudionika rata, oko 50 miliona  je poginulo, a 35 miliona ranjeno. Osim velikih ljudskih gubitaka na ratištima i okupiranim područjima na kojima se razvio organizirani oružani otpor (Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija, Crna Gora, Makedonija, Grčka, Albanija, Francuska, Poljska, Bjelorusija, Ukrajina, okupirani dijelovi Rusije i Kina), Drugi svjetski rat obilježila su masovna stradanja civilnoga stanovništva u gradovima (bombardiranje Varšave, Rotterdama, Beograda, Londona, Lenjingrada, Staljingrada, Moskve, Berlina, Frankfurta, Hamburga, Münchena, Nürnberga, Dresdena, Tokyja, Hiroshime, Nagasakija i mnogih drugih gradova), masovna pogubljenja velikoga broja ljudi na okupiranim područjima istočnoevropskih i azijskih država te sustavna istrjebljenja (genocid) cijelih naroda (Jevreji, Romi) u fašističkim i nacističkim koncentracionim logorima i logorima smrti. Prema procjeni, u nacističkim logorima smrti ubijeno je približno 10 miliona ljudi, od čega između 5,5 i 6 miliona Jevreja.

Bosna i Hercegovina bila je zahvaćena ratom od aprila 1941. do maja 1945. godine. Na njezinom tlu sukobljavale su se različite vojne formacije. Na strani Saveznika bio je Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije. Rat je ostavio strahovite posljedice za državu i društvo. Bosna i Hercegovina, koja je bila centar NOP-a, imala je ogromne materijalne i ljudske gubitke. U Jugoslaviji je, prema procjenama, tokom Drugoga svjetskog rata poginulo između 1.014.000 i 1.027.000 ljudi, a u  Bosni i Hercegovini oko 316.000 ljudi.

Smatrano je da historijska, i druge humanističke i društvene nauke, treba da se profesionalno, uvažavajući historijske činjenice, bave Drugim svjetskim ratom. Jer, samo Nauka „oslobođena“ političkih, ideoloških i drugih stega, može doći do historijske istine kao krajnjeg cilja profesionalnog historijskog/naučnog istraživanja. Imajući u vidu sve navedeno, te činjenicu da je Drugi svjetski rat odlučujuće uticao na politička, društvena i privredna kretanja  u Evropi i Svijetu, te prostoru Balkana i Bosne i Hercegovine, smatrali smo  da ovo pitanje zaslužuju da bude predmet valorizacije na Naučnoj konferenciji.

Realizaciju Naučne manifestacije “Historijski pogledi 4”, finansijski je podržalo Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke, kao i sponzor BH Telecom.

             Riječ je o Međunarodnoj naučnoj konferenciji visokog nivoa sa međunarodnog učešćem, na kojem učešće, pored naučnika iz Bosne i Hercegovine, uzimaju vrsni naučnici iz nekoliko evropskih zemalja (Bugarska, Makedonija, Crna Gora).

Prije početka naučne konferencije prisutnima se obratio prof. dr. Sead Selimović, izvršni direktor CIMOSHIS-a i predsjednik Naučno-organizacionog odbora. Moderator konferencije bio je mr. sc. Omer Zulić. Da je riječ o veoma ozbiljnom naučnom sadržaju edukativnog karaktera najbolje potvrđuju broj učesnika za međunarodnu naučnu konferenciju (sedamnaest).

Prvog dana je održano predstavljanje izdanja Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla publikovanih u 2021. godini  i to:

• Za jedinstvo domovine i slavu dinastije-Školstvo u Bosni i Hercegovini za vrijeme Kraljevine Srba, Hvata i Slovenaca, autor, prof.dr. Seada Selimovića (promotor: prof. dr. Omer Hamzić);
• Veliki zaokret-Bosna i Hercegovina u vremenu tranzije, autor, prof. dr. Senaid Hadžić (promotor: prof. dr. Adnan Velagić);
• Tvrda kora i krave brazde. Agrarna reforma i kolonizacija u Bosni i Heregovini od 1945. do 1948, autor, prof. dr. Izet Šabotić, (promotor: dr. Senija Milišić),
• te časopis: Historijski pogledi, br. 5. i br. 6. (promotor: prof. dr. Izet Šabotić).

 

Planirana problematika koja je prezentovana na Međunarodnoj naučnoj konferenciji bila je podijeljena u dvije sesije:

 

Prva sesija

 

1. Dr. sc. Senija MILIŠIĆ, Univerzitet u Sarajevu (Bosna i Hercegovina) Izučavanje tema iz Drugog svjetskog rata
2. Prof. dr. Izet ŠABOTIĆ,  Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli (Bosna i Hercegovina), Historijski izvori pravosudne provenijencije -“mogućnost revizije i stvaranja  novog narativa o događajima iz Drugog svjetskog rata”
3. Prof. dr. Adnan VELAGIĆ, Fakultet humanističkih nauka Univerziteta „Džemal Bijedić“ Mostar (Bosna i Hercegovina), Junski ustanak u Hercegovini 1941. godine
4. Mr. sc. Osman SUŠIĆ, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu (Bosna i Hercegovina), „Antifašizam“ na srbijanski način – istina o spašavanju savezničkih pilota i posada aviona na jugoslovenskom ratištu 1943 – 1945.
5. Doc. dr. Dženan DAUTOVIĆ, Zavičajni muzej Travnik, Filozofski fakultet Tuzla – Pedagoški fakultet Bihać (Bosna i Hercegovina), O praishodištu: bosanska srednjovjekvovna prošlost kao polje djelovanja revizionističkih procesa tokom Drugog svjetskog rata i njihova valorizacija u modernoj medievistici
6. Prof. dr. Omer HAMZIĆ, Izdavačka kuća „Monos“ Gračanica (Bosna i Hercegovina) Blajburg i Bošnjaci – kroz rezultate dosadašnjih istraživanja ratnih stradanja na  području Gračanice i narodnu memoriju: objektivizam ili revizionizam?
7. Doc. dr. Zećir Ramčilović, Institut za nacionalnu historiju Skoplje (Sjeverna Makedonija), Revizionizam i (zlo)upotreba historije od strane Bugarske prema Sjevernoj Makedoniji i njenoj integraciji u Europskoj uniji
8. Mr. sc. Sait S. ŠABOTIĆ, Filozofski fakultet Nikšić (Crna Gora), Doprinos novootkrivenih izvora novim pogledima na prošlost Sandžaka u toku i nakon Drugog svjetskog rata
9. Mr. sc. Omer ZULIĆ, Arhiv Tuzlanskog kantona Tuzla (Bosna i Hercegovina), Značaj zbirke Radnički pokret i NOB za istraživanje Drugog svjetskog rata na području sjeveroistočne Bosne.

 

Druga sesija

 

1. Prof. dr. Sead SELIMOVIĆ, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli (Bosna i Hercegovina) Saradnja četnika i ustaša u Drugom svjetskom ratu: zbilja ili mit
2. Mr. Hamza MEMIŠEVIĆ, doc. dr. Ermin KUKA, Univerzitet u Sarajevu (Bosna i Hercegovina) Jugoslavenski komunisti i borba za oslobođenje
3. Doc. dr. Mariyana STAMOVA, Institut za balkanistike sa Centrom za trakologiju Bugarska akademija nauka (Bugarska), Albanci na Balkanu tokom Drugog svetskog rata
4. Dr. sc. Amir KLIKO, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu (Bosna i Hercegovina) Četnički i ustaški zločini u srebreničkom kraju 1941-1945. i bošnjački antifašizam
5. Doc. dr. Izet HADŽIĆ, Ahmed HADŽIĆ, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli (Bosna i Hercegovina) Zločini i stradanja stanovništva na širem području Tuzle u Drugom svjetskom ratu (1941-1945)
6. Mr. Alen ZEČEVIĆ, Fakultet humanističkih nauka Univerzitet ,,Džemal Bijedić“ Mostar (Bosna i Hercegovina) Osporavanje Prvog zasjedanja ZAVNOBiH-a u službi politika derogiranja bosanskohercegovačke državnosti u postdejtonskom periodu
7. Dr. sc. Meldijana ARNAUT HASELJIĆ, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu (Bosna i Hercegovina), Genocid(i) u Drugom svjetskom ratu – ka konvenciji o genocidu (ishodišta, definiranje, procesuiranja)
8. Mr. Jasmin JAJČEVIĆ, Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla (Bosna i Hercegovina), INFORMBIRO: Kako je „uzdrman“ komunizam poslije Drugog svjetskog rata.

 

Utjecaj Drugog svjetskog rata po Bosnu i Hercegovinu, predstvalja na neki način dodatno educiranje i podizanje svijesti kod mladih historičara, pa i studenata o važnosti i značaju njihovih utjecaja, ciljeva i pretenzija na Bosnu i Hercegovinu. Naučna konferencija treba da bude podstrek svim budućim historičarima, da kontinuirano prate i održavaju naučne skupove iz historije Bosne i Hercegovine, osobito iz oblasti političkih, društvenih, privrednih, kulturnih i prosvjetnih prilika procesa i utjecaja Drugog svjetskog rata na iste, odnosno na uzroke i posljedice Drugog svjetskog rata po Bosnu i Hercegovini. Naučna konferencija treba da podstakne na razmjenu iskustava sa naučnicima iz drugih susjednih zemalja o historijskim procesima u Bosni i Hercegovini, da tragaju i istražuju nove historijske činjenice o tih događajima koji su obilježili historiju Bosne i Hercegovine.

            Potreba za educiranje i podizanje svijesti kod mladih historičara istraživača i studenata o važnosti Drugog svjetskog rata po Bosnu i Hercegovinu kroz historiju, zatim kontinuirano praćenje i održavanje značajnih naučnih skupova iz historije Bosne i Hercegovine, osobito iz oblasti utjecaja Drugog svjetskog rata na Bosnu i Hercegovinu, razmjena iskustava sa naučnicima iz drugih susjednih zemalja o historijskim procesima u Bosni i Hercegovini, upoznavanje sa novim historijskim činjenicama na osnovu novih historijskih izvora, upoznavanje i razmjena iskustava na polju razvoja novih tehnologija po pitanju dostupnosti digitalnih historijskih izvora o prošlosti Bosne i Hercegovine u ustanovama/institucijama u zemlji i okruženju.

            Promocija izdanja Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla publikovanih u 2021. godine, održaanje konferencije, te promocija časopisa “Historijski pogledi” i upoznavanje prisutnih sa njegovom koncepcijom, sadržajem i značajem za moderne i savremenu historiju Bosne i Hercegovine predstavlja važan segment u unaprijeđenju bosanskohercegovačke historiografije. Također, upoznavanje stručne, naučne i šire javnosti o uspjesima Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla i značaju pokretanja časopisa “Historijski pogledi”, koji prezentira naučne radove iz područja moderne i savremene historije bio je jedan od ciljeva organizacije i realizacije ovakvih naučnih projekata, ko što je naučni projekt “HISTORIJSKI POGLEDI”.

 

NAUČNA MANIFESTACIJA „HISTORIJSKI POGLEDI 3“,

 Naučna konferencija

„Bosna i Hercegovina i Dejtonski mirovni sporazum – 25. godina poslije.

Društveno-politički kontekst“,

Tuzla, 19. novembar 2020. godine

Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla, 19. novembra 2020. godine u Hotelu „Tuzla“ u Tuzli, održao je treću po redu Naučnu manifestaciju „Historijski pogledi 3“ u okviru kojeg je održana Naučna konferencija Bosna i Hercegovina i Dejtonski mirovni sporazum – 25. godina poslije. Društveno-politički kontekst i predstavljanje časopisa „Historijski pogledi br. 3“.

Iako je bilo planirano održavanje okruglog stola na navedenu temu konferencije, članovi Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla, bili su mišljenja da je bolje nastaviti sa kontinuitetom održavanja projekta Naučne manifestacije „Historijski pogledi“ u okviru koje se održavaju razni događaji. Za konferenciju je urađeno pozivno pismo i uputilo na ciljane adrese, tj pozvani su eminentni stručnjaci iz različitih branši da daju svoje viđenje Dejtonskog sporazuma, i da odgovore, kakve je promjene načinio Dejton 25. godina poslije. Ovaj sporazum nastao je u Dejtonu tokom novembra, a potpisan u Parizu 14. decembra 1995. godine. Zaustavio je rat, ali je nametnuo provođenje brojnih obaveza koje ni danas nisu do kraja realizirane.

            Naučna konferencija je održana u četvrtak, 19. novembar 2020. godine, sa početkom u 14 sati u Hotelu „Tuzla“, a na istoj učešća je uzelo nekoliko naučnika iz Bosne i Hercegovine (Tuzla, Sarajevo i Mostar).

U okviru Naučne konferencije održana je i prezentacija projekta doktorske disertacije mr. Jasmina Jajčevića, pod nazivom Informbirovska kriza i Bosna i Hercegovina (1948-1956).

Učesnici su istakli, da je odmah nakon njegovog potpisivanja bilo je jasno da će Dejtonski sporazum biti ne samo garant mira, nego i razilaženja oko ustrojstva i djelovanja vlasti koja je njime ustrojena. U medijima tog vremena koji su štampani u Sarajevu govorilo se o dobrobiti mira, ali na drugom kraju države se negodovalo.

U isto vrijeme mediji u Banja Luci prenose informacije o osporavanju. Traže referendum. Izlaze na referendum. Bez obzira na činjenice o agresiji, opsadi Sarajeva, genocidu, ubijanju civila. Oni u svemu tome negoduju što su izgubili nešto što su očekivali kad je u pitanju Sarajevo, Goražde i neka druga pitanja, istakao je Omer Zulić, direktor Arhiva TK.

Aspiracije bosanskohercegovačkih susjeda čiji su predstavnici potpisali Sporazum, nisu prestale ni danas, a imaju uporište u historijskim težnjama, kažu istraživači.

To su ustvari izrazi velikonacionalnih ambicija i velikodržavnih koji pokušavaju da rastoče državno tkivo Bosne i Hercegovine. Sporazum Tuđman-Milošević nije ništa novo. Jer historija pamti i sporazum Cvetković-Maček, nakon Drugog svjetskog rata sporazum Stojadinović-Pavelić koji su izvan evropskog kontinenta pokušavali da naprave liniju između velikosrpske i velikohrvatske države. A onda u kontekstu zbivanja na Balkanu dolazi sporazum Tuđman-Milošević koji ne predstavlja ništa novo nego samo kontinuitet nastojanja koja su osporavla bosanskohercegovačku državu i bosanskohercegovačko društvo, istakao je prof. dr. Adnan Velagić, profesor sa Fakulteta humanističkih nauka Univerziteta „Džemal Bijedić“, u Mostaru.

Dejtonski sporazum, s ove vremenske distance traži promjene. Država ih treba. Barem u zakonima koji regulišu sva prava i obaveze koje on nameće, uključujući i ono što propisuje njegov najvažniji, četvrti Aneks, Ustav Bosne i Hercegovine.

A to će biti i potreba euroatlanskih integracija. Onda će se morati razmišljati o nekoj reviziji Dejtonskog sporazuma. Naravno to se ne može bez međunarodne zajednice. Ne može se bez onih država koje su garant Dejtonskog sporazuma, stav je prof. dr. Izeta Šabotića, profesora sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Tuzli.

Učesnici naučne konferencije u Tuzli, univeriztetski profesori iz Tuzle, Sarajeva, Mostara, djelatnici Arhiva i Instituta za historiju analitički su tematizirali i druga pitanja – od provedbe Aneksa 7 i nedovršenog procesa povratka, preko problema oko javnog odlučivanja u Bosni Hercegovini, do postdejtonskog traganja za pravdom i kažnjavanja ratnih zločinaca.

Manifestaciju su finansijski podržali: Fondacija za bibliotečku djelatnost Sarajevo; Ministarstvo za kulturu, sport i mlade Tuzlanskog kantona i BH Telecom.

Naučna manifestacija “Historijski pogledi 3” održana je uz sve mjere zaštite od korona virusa “COVID-19”. Učesnici i posjetioci su se pridržavali svih naredbi i preporuka FŠCZ i drugih naredbi nadležnih organa, kao i upustava organizatora.

Naučna konferencija bila je dobro medijski propraćena od strane lokalnih televizija i portala i da je imala vrlo jakog odjeka među stanovništvom, a i naučnim djelatnicima Bosne i Hercegovine i šire.

Održavanje Naučne manifestacije „Historijski pogledi 3“ u okviru koje je održana Naučna konferencija, veliki uspjeh, s obzirom na stanje oko pandemije korona virusom, kao i da se nastavio kontinuitet održavanja projekta koje je Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla stavio kao prioritet održavanja svake godine.

Također, u povodu 25. godina od potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, 14. decembra 1995. godine u Parizu, Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla upriličio je postavku izložbe Bosna i Hercegovina i Dejtonski mirovni sporazum – 25. godina poslije. Društveno-politički kontekst.

Izložba je bila postavljena u ponedjeljak, 14. decembra 2020. godine u 14:00 sati u Hotelu “Tuzla” (Galerijski prostor). Cilj Izložbe bio je ukazati, društvenoj zajednici, građanima, društvu u cjelini da je Dejtonski mirovni sporazum, ratom iscrpljenim građanima Bosne i Hercegovine donio dugo priželjkivani i očekivani mir. Istovremeno, donio je i sasvim novo ustavno uređenje zemlje, o kojem je, u trenutku kad je potpisan, bar što se tiče običnih građana u Bosni i Hercegovini, malo ko razmišljao u zemlji u kojoj je smrtno stradalo više od stotinu hiljada ljudi, više od milion protjerano sa svojih ognjišta ili izbjeglo u druge zemlje, dok su kuće, fabrike, škole, fakulteti, infrastruktura, kulturni i historijski spomenici razoreni.

Organiziranjem Izložbi animira se šira društvena zajednica, stručna, naučna i kulturna javnost, te se razvija svijesti kod studenata i građana, odnosno šire društvene zajednice o značaju obilježavanja historijskih datuma koji su važni za očuvanje kulturno-historijske posebnosti Bosne i Hercegovine.

Linkovi sa web stranica i internet portala:

https://www.cimoshis.org/2020/11/20/uspjesno-realizovana-naucna-manifestacija-historijski-pogledi-3/

https://www.youtube.com/watch?v=qYRNZUWeVHE. https://rtvtk.ba/u-susret-godisnjici-potpisivanja-razmisljati-o-reviziji-dejtonskog-sporazuma/?fbclid=IwAR2whWMgfH1V24PeI6t0BlPW7n2yOc3pJn5zXsH3qevfzAVsozJzcbh27cM. https://rtv7.ba/arhive/260327?fbclid=IwAR06a_sRWIQDNNIPGYkpw-ah9l2PNiuIbVtzNoU_8XOLFzUUBC8w-n1qjtU.  https://tztz.ba/ba/dogadaji/tuzla-domacin-naucne-manifestacije-historijski-pogledi-3/?fbclid=IwAR2ysMBvLAE1FaMyzu7geO4kBiO19OV3IdwhSD2QO7oEDbrwJGQDVyoJo5s. https://www.youtube.com/watch?v=Y9CUaex5SSo. https://www.youtube.com/watch?v=zbfGUoNqOO0.

https://www.cimoshis.org/2020/12/15/izlozba-bosna-i-hercegovina-i-dejtonski-mirovni-sporazum-25-godina-poslije-drustveno-politicki-kontekst/